"مهار رشد"! این ایده زمانی مطرح شد که دانشمندان به این نتیجه رسیدند که یک سیاره محدود (زمین) نمیتواند مقدار زیادی آلودگی را به یکباره تصفیه کند. این تقریباً نزدیکترین چیزی است که شما می توانید به یک بدعت در علم اقتصاد برسید، جایی که رشد به طور گسترده به عنوان بهترین مسیر برای شکوفایی شناخته می شود.
اما، از آنجایی که تغییرات آب و هوایی شتاب میگیرد و اختلالات زنجیره تامین طعم غیرعادی کمبود را به مصرفکنندگان جهان ثروتمند میدهد، این تئوری در حال تبدیل شدن به یک تابو است و برخی شروع به تفکر کردهاند که یک جهان رو به رشد چگونه ممکن است به نظر برسد.
مهار رشد چیست؟
پس از آنکه آژانس علوم آب و هوای سازمان ملل در سال جاری خواستار کاهش تقاضای مصرفکننده شد، اتاق فکری که مجمع داووس را اداره میکند در ماه ژوئن برنامهای برای مهار رشد منتشر کرد و این موضوع حتی در یادداشتهای سرمایهگذاری نیز ظاهر شد.
آنیکت شاه، رئیس جهانی ESG و استراتژی پایداری در جفریز در مورد یادداشت 13 ژوئن بانک مستقر در نیویورک در مورد "فرصت توسعه مجدد" گفت: "این یک اصطلاح تحریک آمیز است."
او گفت: «اما این بدان معنا نیست که به یک کشور کم درآمد بروید و بگویید «دیگر نمیتوانید رشد کنید». او می گوید: ما باید به کل سیستم نگاه کنیم و ببینیم چگونه در طول زمان مصرف کل و تولید را به طور کلی کاهش می دهیم.
این نظریه برای اولین بار در سال 1972 در ظاهر فرانسوی خود "décroissance" ابداع شد و پس از گزارش "محدودیت رشد" در همان سال که شبیه سازی کامپیوتری توسط دانشمندان MIT از جهانی بی ثبات شده توسط افزایش مصرف مواد را توصیف کرد، طرفدارانی پیدا کرد.
این شبیهسازی از همان ابتدا بحثبرانگیز بود، به طوری که توسط برخی ناقص و توسط برخی دیگر مورد تحسین قرار گرفت.
در دهه های اخیر، اقتصاد جهانی سریعتر از انتشار کربنی که تولید می کند رشد کرده است. اما این جداسازی نسبی به اندازه کافی برای متوقف کردن یا معکوس کردن این انتشارات نزدیک نبوده است و به آنها اجازه می دهد گرمایش جهانی را بیشتر پیش ببرند.
در ماه آپریل، هیئت بین دولتی تغییرات آب و هوا (IPCC) به این نتیجه رسید که برای کاهش انتشار کربن به کاهش مستقیم تقاضای مصرف کنندگان نیاز است؛ تغییری نسبت به تمرکز قبلی بر روی وعده فناوری سوخت پایدار!
IPBES همتای تنوع زیستی IPCC در ماه گذشته شامل مهار رشد در میان تعدادی از مدلهای اقتصادی جایگزین با بینشهایی بود که میتوانست به جلوگیری از تخریب محیطزیست کمک کند.
Unai Pascual، رئیس مشترک گزارش IPBES در مورد نتایجی که 139 کشور عضو از جمله چین، هند، روسیه و ایالات متحده را به دست آورد، به رویترز گفت: "در جلسه عمومی، حتی کلمه "رشد مجدد" به چالش کشیده نشد. این بسیار جالب است."
مقالهای درباره مهار رشد که در ماه ژوئن توسط سازمان داووس، مجمع جهانی اقتصاد منتشر شد، اشارهای به اثرات کاهش رشد داشت و پیشنهاد میکرد که «ممکن است به این معنا باشد که مردم کشورهای ثروتمند رژیم غذایی خود را تغییر میدهند، در خانههای کوچکتر زندگی میکنند و کمتر رانندگی میکنند و سفر میکنند».
نظر گانگ هو در مورد رشد
از نظر شاه جفریز، چنین تغییرات رفتاری می تواند الهام بخش یک سبد سرمایه گذاری همسو با رشد مجدد باشد.
"برای مثال، آیا اپلیکیشن کنفرانس آنلاین زوم (Zoom) میخواهد به عنوان ابزاری که قصد مهار رشد را دارد شناخته شود؟ من شک دارم. اما مطمئناً از کنفرانسهای اینترنتی این طور استنباط میشود که جهان کم کم در حال حرکت به سمت مهار رشد است.
به راحتی می توان دید که چگونه سایر محصولات و خدمات، مانند حمل و نقل و اشتراک گذاری مد، فناوری هایی که امکان گذار از سوخت فسیلی به انرژی های تجدیدپذیر را فراهم می کند، یا حتی فقط دوچرخه ها، می توانند در صندوق رشد فرضی جایگاهی پیدا کنند.
اما اینکه تا چه حد صندوقهای ESG و شرکتهایی که در آنها سرمایهگذاری میکنند آماده همسویی با رشد مجدد هستند، جای سوال وجود دارد.
جنیفر ویلکینز، محققی که در مورد مسائل نوظهور پایداری کسب و کار فعالیت دارد، به رویترز گفت: رشد مجدد واقعاً در مورد پایداری واقعی است. این در مورد ارائه آنچه از نظر برآوردن نیازهای انسان، در داخل مرزهای سیارهای است، خلاصه می شود. و سرمایه گذاران فعلی ESG واقعاً مرزهای سیاره ای را درک نمی کنند. شاید تعجب آور نباشد.
برخی کشورها سعی کردهاند نتایج اقتصادی را متفاوت اندازهگیری کنند. به طور مثال، کشور بوتان شاخص "شادی ناخالص ملی" را ابداع کرد و ژاپن به دنبال توسعه یک اندازه گیری "تولید ناخالص داخلی سبز" است.
اما همچنان، سیاستهای اقتصادی و بازارها عمدتاً در مسیر دوگانه افزایش مصرف و تولید پیش میروند.
تیم جکسون، اقتصاددانی که مدتها این مدل را نقد کرده است، میگوید که بحث فعلی در مورد رشد "بسیار گیجکننده" است و رشتههای مختلف فکری برای برتری رقابت میکنند.
او به رقابت رهبری حزب محافظهکار بریتانیا اشاره کرد، مسابقهای که تصمیم میگیرد چه کسی جایگزین بوریس جانسون به عنوان نخستوزیر شود.
از سوی دیگر، او گفت، سیاستمدارانی که دارای تفکرات زیستمحیطی در سراسر اروپا و فراتر از آن هستند، در خصوصی پذیرای بحثهای پیرامون محدودیتهای رشد هستند، اما «میخواهند راههای دیگری برای صحبت در مورد آن بیابند که اسبها را نترساند».
جکسون، نویسنده کتاب «شکوفایی بدون رشد» در سال 2009، گفت که قرنطینههای مربوط به کرونا در سال 2020 و تحریمهای غرب علیه روسیه، هر دو مصرف را با اولویتهای دیگر، یعنی ایمنی سلامت یا اهداف ژئوپلیتیکی، به چالش کشیده است.
در عین حال، برخی از کشورها - به دلایل مختلف از پیری جمعیتی گرفته تا حمایت گرایی تجاری یا عدم اصلاحات - می توانند وارد وضعیتی شبیه به وضعیت "پسا رشد" شوند که در آن اقتصادهای آنها توسعه اندک را نشان میدهد.
این سرنوشتی است که ژاپن به خاطر جنگ جهانی دوم تجربه کرده است و برخی تحلیلگران آن را خطری برای آلمان می دانند، مگر اینکه به سرعت مدل اقتصادی صادراتی خود را اصلاح کند و آسیب پذیری خود را در برابر شوک های انرژی تقویت کند.
جکسون میگوید: بهویژه در اقتصادهای پیشرفته، ما در حال حرکت به سمت وضعیتی هستیم که برای همه مقاصد، تقریباً به رشد ادامهدار نگاه نمیکنیم. اگر ما یک علم اقتصادی نداشته باشیم که با آن مقابله کند، پس شانس بسیار کمی برای مدیریت موفقیت آمیز آن داریم.