دلیل مداخله کنگره پس از اظهار نظرات خطرناک بایدن در ورشو چیست؟

طی هفته گذشته، جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، مجموعه‌ای از اظهارات بدون نسخه (از قبل هماهنگ نشده) را بیان کرد که دمای روابط ایالات متحده و روسیه را به نقطه جوش رساند.

با این حال، سخنان تبلیغاتی او در پایان آنچه به عنوان یک "سخنرانی بزرگ" در روز شنبه در لهستان معرفی شد، که ظاهراً خواستار برکناری ولادیمیر پوتین رئیس جمهور از قدرت بود، ممکن است سخت‌ترین نتیجه دیپلماتیک را در پی داشته باشد.

رئیس‌جمهور ایالات متحده در سخنرانی خود برای جمعی از مقامات دولتی لهستان در قلعه سلطنتی ورشو، بار دیگر هشدار داد که جهان در بحبوحه یک درگیری بین دموکراسی‌ها و خودکامگی‌ها قرار دارد.

او متعهد شد که ناتو از "هر وجب" خاک کشورهای عضو خود دفاع خواهد کرد. او همچنین قول داد که همچنان از اوکراین حمایت کند، اگرچه خاطرنشان کرد که ارتش آمریکا با نیروهای روسیه در آنجا درگیر نخواهد شد.

این یک سخنرانی تقابل‌آمیز، اما سنجیده بود؛ به طوری که کاملاً مطابق با آنچه مقامات ایالات متحده می‌خواستند ارائه شد. اما، مقامات امریکایی با زیرکی خاص می‌خواهند منظور بایدن را جور دیگر جلوه دهند. برخی از تحلیلگران بر این باورند که بایدن از عمد چنین سخنانی را مطرح کرده است تا یک رجز برای رقیب تاریخی خود بخواند.

سپس، درست قبل از «تشکر» و «خداحافظ»، آقای بایدن در مورد همتای روسی خود افزود: «به خاطر خدا، این مرد نمی‌تواند در قدرت بماند».

دیمیتری پسکوف، سخنگوی روسیه گفت: "این سخنرانی - و قسمت هایی که به روسیه مربوط می شود - شگفت انگیز است." او معتقد است که جهان به ایالات متحده و اروپا محدود نمی‌شود، اما بایدن نمی‌خواهد این موضوع را درک کند.

ایالات متحده از سخنان بایدن عقب نشینی می کند

یکی از مقامات دولت بایدن گفت: منظور رئیس جمهور این بود که نمی توان به پوتین اجازه اعمال قدرت بر همسایگان یا منطقه را داد. او درباره قدرت پوتین در روسیه یا تغییر رژیم صحبت نمی کرد.

سرعتی که ایالات متحده با آن "توضیحات" خود را صادر کرد - که بعدها توسط آقای بلینکن تکرار شد - نشان می دهد که ایالات متحده خطر ذاتی سخنان آقای بایدن را به خوبی درک کرده است.

پیش از این رئیس جمهور آمریکا آقای پوتین را "قصاب" خطاب کرده بود. هفته گذشته، به نظر می رسید که او با متهم کردن رهبر روسیه به جنایات جنگی، از روند دیپلماتیک دولت خود پیشی گرفته است. در هر دو مورد، اظهارات آقای بایدن موجب محکومیت و هشدار مسکو شد. کرملین اعلام کرد که این اظهارنظرات ممکن است روابط دیپلماتیک آمریکا و روسیه را تا مرز قطع شدن ببرد.

در سخنان بایدن مرزی بین محکوم کردن رهبر روسیه و درخواست برای برکناری او دیده می‌شود. با این حال این خط قرمزی بود که هم آمریکایی‌ها و هم شوروی حتی در اوج جنگ سرد به آن احترام می‌گذاشتند. اما گویی که آقای بایدن ظاهراً از آن عبور کرده است.

"تغییر رژیم" چیزی است که کشورهای قدرتمند آن را تحمیل به کشورهای ضعیف‌تر می‌کنند؛ مانند کاری که دولت امریکا با عراق و افغانستان کرد. اما، چنین چیزی در مورد کشوری مثل روسیه که دارای بزرگترین زرادخانه هسته‌ای جهان است صدق نمی‌کند.

تا روز یکشنبه، حتی برخی از متحدان ایالات متحده در تلاش بودند تا از اظهارات آقای بایدن فاصله بگیرند.

امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه هشدار داد که رئیس جمهور آمریکا مذاکرات آتش بس میان روسیه و اوکراین را به خطر می اندازد.

وی گفت: ما می خواهیم جنگی را که روسیه در اوکراین به راه انداخته است، بدون تشدید متوقف کنیم. اگر این همان کاری است که می خواهیم انجام دهیم، نباید اوضاع را تشدید کنیم؛ نه با گفتار و نه با عمل!

در واشنگتن، رهبران کنگره نیز از اظهارنظرهای بایدن ابراز نگرانی کردند. جیم ریش، جمهوری‌خواه آیداهو و جمهوری‌خواه ارشد کمیته روابط خارجی سنا، اظهارات آقای بایدن را "گافی وحشتناک" خواند.

او گفت: "خدای من، ای کاش او را روی فیلمنامه نگه می‌داشتند." هر زمان که شما از واژه تغییر رژیم (حتی به شوخی) استفاده کنید، مشکل بزرگی ایجاد می‌کند. دولت امریکا در این مدت هر کاری که توانسته برای متوقف کردن تنش‌ها انجام داده است. اما هیچگاه جهان را دعوت به تغییر رژیم روسیه نکرده است».

تاریخچه اظهارات خارج از گود

آقای بایدن تمایل زیادی به اظهارات غیرمستقیم دارد که می‌تواند او را در موقعیت های دشوار قرار دهد. آن‌ها پیشنهادهای ریاست‌ جمهوری گذشته را از مسیر خارج کرده‌اند و گهگاه مقامات دولت اوباما را زمانی که او معاون رئیس‌جمهور بود ناامید کرده‌اند. با این حال، این خطوط کاملاً تصادفی نیستند. آن‌ها می‌توانند نشان دهند که قلب آقای بایدن کجاست، حتی اگر سران و اطرافیانش هم ترجیح دهند که او از گفتن چنین اظهاراتی خودداری کند، اما بایدن آدمی نیست که صحبت‌هایش را به زبان نیاورد.

تام نیکولز از آتلانتیک می‌نویسد که گاهی اوقات این یک نقطه قوت سیاسی است که به آقای بایدن اجازه می دهد به طور واقعی با احساسات مردم آمریکا ارتباط برقرار کند. اما، در بحران دیپلماتیک کنونی، زمانی که کلمات نادرست می‌توانند درگیری‌ها را تشدید کنند، چنین اقداماتی اشتباه محض هستند. بایدن باید احساسات خود را کنترل کند، در غیر این صورت اظهارات نسنجیده او می‌توانند فاجعه‌آفرین باشند.

آقای نیکولز می‌نویسد: «سخت است که بایدن را به خاطر تسلیم نشدن در مقابل به خلق و خوی معروفش آن هم پس از صحبت با افرادی که از تهاجم پوتین رنج برده‌اند، سرزنش کنیم. اما سخنان رهبران جهانی در حال حاضر باید سنجیده باشد. فرقی نمی‌کند که آن رهبر، بایدن رئیس جمهور امریکا باشد، یا شخصی دیگر!»

آقای بایدن ممکن است بر این باور باشد که روابط آمریکا و روسیه به حدی آسیب دیده است که تا زمانی که پوتین در قدرت است، ترمیم نخواهد شد. با این حال، بیان صریح چنین چیزی می تواند هدف فوری ایالات متحده، یعنی پایان دادن به جنگ در اوکراین با حفظ تمامیت ارضی کشور، را دشوارتر کند.

جنگ در اوکراین آنطور که پوتین در نظر داشت پیش نمی‌رود. ارتش او در نبردهای تلخ گرفتار شده و تلفات در حال افزایش است. اقتصاد او تحت فشار تحریم‌های خوردکننده دچار تنش شده است. روسیه به طور فزاینده‌ای منزوی شده است.

این وضعیت می‌تواند منجر به تنش زدایی شود، اما همچنین ممکن است آقای پوتین و امریکا را از دستیابی به آن ناامیدتر کند.

تصور کنید اگر رهبر روسیه پس از این اظهارات فرض را بر این بگذارد که قدرت او در خطر است و ایالات متحده به طور مخفیانه در حال برنامه‌ریزی برای تحقق آن می‌باشد، صلح به این راحتی‌ها به اروپا باز نخواهد گشت.