ژاپن در سودای هسته‌ای شدن!

روپرت وینگفیلد هیز (Rupert Wingfield-Hayes) از بی‌بی‌سی گزارش می‌دهد.

ژاپن چگونه می‌تواند به داشتن سلاح هسته‌ای فکر کند؟ ایده مضحکی است. ژاپن تنها کشوری در جهان است که مورد حمله اتمی قرار گرفته است. دستیابی ژاپن به سلاح هسته‌ای غیرقابل تصور است. مردم هرگز آن را نمی پذیرند. درست است؟

بله، درست است!

فراموش نکنیم که داستان اولین و آخرین حمله اتمی به 77 سال پیش برمی‌گردد.

در چند هفته گذشته یکی از سیاستمداران مطرح ژاپنی پیشنهاد دیگری ارائه کرده است. او کسی نیست جز شینزو آبه، نخست وزیر اسبق ژاپن! آقای آبه صراحتا در یک تریبون خبری اعلام کرده است که وقت تغییر نگرش فرا رسیده است. ژاپن اکنون باید به طور جدی و فوری درباره سلاح‌های هسته‌ای فکر کند.

آنچه ما در اینجا در مورد آن صحبت می کنیم، گسست اساسی با تعهد پس از جنگ ژاپن به صلح طلبی است؛ چیزی که در قانون اساسی پس از جنگ این کشور گنجانده شده است.

اما تصادفی نیست که این ایده درست در زمانی که روسیه به اوکراین حمله کرده است، در ذهن سیاستمداران ژاپنی مطرح شده است. شاید باور نکنید اما ژاپن و روسیه آخرین بار در سال 1905 با یکدیگر جنگیده‌اند! و همین امر سبب گشته تا اوضاع در ژاپن پس از حمله روسیه به اوکراین کمی نگران‌کننده به نظر برسد.

برای کسانی، مانند آقای آبه، که مدتها در آرزوی یک ژاپن کاملاً مسلح شده بودند، تهاجم روسیه به اوکراین به عنوان یک بهانه برای هسته‌ای شدن تلقی می‌شود. اوکراین نمونه بارزی از کشوری است که نتوانست در برابر همسایه قدرتمند خود کاری از پیش ببرد. حال، ژاپن یکی دیگر کشورهای نزدیک به روسیه از اقدامات پوتین احساس خطر کرده است.  

ریچارد مک گرگور از مؤسسه لوی در سیدنی و نویسنده کتاب حسابرسی آسیا معتقد است که آبه فکر می‌کند این بهترین زمان برای مطرح کردن ایده خطرناک خود است. هسته‌ای شدن! اما آیا می‌تواند مردم خود را متقاعد کند؟ کمی بعید به نظر می‌رسد چراکه آن‌ها پس از گذشت 77 سال هنوز دولتمردان قبلی خود را برای فاجعه هیروشیما و ناکازاکی سرزنش می‌کنند و حتی اسمی از آن‌ها در کتاب‌ها نمی‌آورند.

او به بی‌بی‌سی گفت: "فکر می‌کنم ما به نقطه‌ای تاریخی رسیده‌ایم".پ

بیشتر بخوانید: پوشش اخبار جنگ اوکراین

روپرت وینگفیلد هیز خبرنگار بی‌بی‌سی می‌گوید: من فکر می‌کنم او می‌خواهد تلاش کند تا افکار عمومی را که صراحتاً با چنین اقدامی مخالف است، تحریک کند."

نظرسنجی‌های انجام شده در سال گذشته نشان می‌دهد که 75 درصد از ژاپنی‌ها خواهان امضای پیمان منع استفاده از تسلیحات هسته‌ای هستند.

درخواست آقای آبه برای مناظره هسته‌ای با خشم گروه‌های بازماندگان بمب اتمی در هیروشیما و ناکازاکی مواجه شد. نخست وزیر کنونی فومیو کیشیدا (که اهل هیروشیما است) به سرعت به اظهارات آقای آبه واکنش نشان داد و آن را "غیرقابل قبول" خواند.

اما آقای آبه یک سیاستمدار زیرک است. او می‌داند که اوکراین شوک بزرگی به بار آورده است، و می‌داند که مردم ژاپن نگران یک کره شمالی غیرقابل پیش‌بینی مجهز به سلاح هسته‌ای و چین قدرتمند هستند.

پروفسور یویچی شیمادا یک آکادمیک محافظه کار و دوست و مشاور قدیمی شینزو آبه است.

پروفسور شیمادا می گوید: «او فکر می کند برای ژاپن ضروری است که نوعی قدرت تهاجمی مستقل علیه چین یا کره شمالی داشته باشد. و این احتمالاً شامل یک زرادخانه هسته‌ای نیز می‌شود. اما او همچنین می‌داند که سیاستمداران غربی هرگز از ژاپن هسته‌ای حمایت نمی‌کنند، بنابراین او می‌خواهد این بحث را طوری مطرح کند تا نه سیخ بسوزد و نه کباب!

موضع رسمی دولت ژاپن اکنون این است که به بازدارندگی (هسته‌ای) گسترده ایالات متحده تکیه کند. اما ژاپن به ایالات متحده اجازه نمی‌دهد که سلاح‌های هسته‌ای در ژاپن مستقر کند.

بنابراین، آقای آبه به ژاپن پیشنهاد نمی‌کند که خودش سلاح هسته‌ای بسازد، بلکه پیشنهاد او این است که مقداری از آمریکا قرض بگیرد.

این واقعیت که در دنیای پس از جنگ سرد تا حد زیادی فراموش شده است این است که آلمان، بلژیک، ایتالیا و هلند همگی تسلیحات هسته‌ای ایالات متحده را در خاک خود مستقر کرده‌اند.

بیشتر از آن، اگر جنگ هسته‌ای رخ می‌داد، این کشورهای غیرهسته‌ای می‌توانند با استفاده از هواپیمای خود، آن سلاح‌ها را به نیابت از ایالات متحده به اهداف مورد نظر شلیک کنند.

این چیزی است که آقای آبه اکنون برای ژاپن پیشنهاد می‌کند.

همه چیز هنوز خیلی دور از ذهن است. قانون ژاپن صراحتاً از سال 1971 استقرار هرگونه سلاح هست‌ ای را در خاک این کشور ممنوع کرده است. اما آقای آبه در این مسیر تنها نیست!

ریوزو کاتو با سابقه‌ترین سفیر ژاپن پس از جنگ جهانی دوم در ایالات متحده بوده و شاید سرسخت‌ترین مدافع اتحاد ژاپن و ایالات متحده باشد. اما او می‌گوید با وجود کره شمالی هسته‌ای، ژاپن دیگر نمی‌تواند فقط به چتر هسته‌ای آمریکا تکیه کند.

او می‌گوید: «شاید چین مثل کره شمالی فکر نکند».

اما ممکن است برخی از رهبران دیوانه تصمیم به شلیک تسلیحات هسته‌ای به سمت ژاپن بگیرند. یا می‌توانند از آن‌ها برای ارعاب سیاسی استفاده کنند. ژاپن در برابر ارعاب کاملاً آسیب‌پذیر است. ما باید در زمینه دفاعی کارهای بیشتری انجام دهیم.»

پس از جنگ جهانی دوم، صلح‌طلبی ژاپن توسط آمریکا تقویت شد. بیهوده کردن این موضوع همیشه دور از ذهن به نظر می رسید. اما این چیزی است که هم دولت ایالات متحده و هم بسیاری از نخبگان سیاسی ژاپن اکنون از آن حمایت می‌کنند.

ریچارد مک گرگور از مؤسسه لوی می‌گوید: «بسیاری از آمریکایی‌ها آرزو می‌کردند که ای کاش ژاپن را با قانون اساسی صلح، خلع سلاح نمی‌کردند».

وی افزود: «نباید فراموش کنیم که افرادی مانند آبه نیز از تحمیل این قانون اساسی توسط آمریکایی‌ها به شدت ناراضی هستند».

آن‌ها می‌دانند که به تنهایی نمی‌توانند چین را مدیریت کنند. نوعی پشیمانی از اعمال قانون اساسی صلح در هر دو طرف اقیانوس آرام وجود دارد.

در واقع، ژاپن در حال حاضر از اینکه یک کشور صلح‌طلب واقعی باشد، صرفنظر از قانون اساسی آن فاصله دارد.

نیروی دریایی آن اکنون یکی از قدرتمندترین نیروی دریایی جهان است، حتی بسیار بزرگتر از نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا. چیزی که ژاپن فاقد آن است، قابلیت حمله دوربرد است.

پروفسور یویچی شیمادا می‌گوید اجماع در بین سیاستمداران ژاپن این است که، قانون صلح اکنون باید تغییر کند. من فکر می‌کنم که در حزب حاکم لیبرال دموکرات، اکثریت قریب به اتفاق سیاستمداران فکر می‌کنند که داشتن چنین قابلیتی برای ژاپن ضروری است.»

پروفسور شیمادا می‌گوید تهدیدهای ولادیمیر پوتین علیه اوکراین، این ایده را فقط فوری‌تر کرده است.

پوتین در واقع به استفاده از سلاح های هسته ای علیه یک کشور غیرهسته ای اشاره کرد.

روسیه یکی از اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد است. همه ما می‌دانیم که پوتین بی رحم است. اما این حتی برای او بسیار تکان دهنده است.

برخلاف اوکراین، ژاپن یک اتحاد کامل با ایالات متحده دارد و واشنگتن متعهد شده است که در صورت حمله هر کشوری به ژاپن، آن را حتی با سلاح هسته‌ای مجازات کند.

این تعهد زمانی کارساز بود؛ اما در آسیا، چین به سرعت در حال نزدیک شدن به برابری نظامی با آمریکا است. بنابراین، آمریکا شاید به تعهد خود وفادار نماند.

هیرومی موراکامی، نویسنده کتاب میراث آبه می گوید: «آقای ترامپ آب پاکی را روی دست ژاپن ریخت و گفت که شما باید امنیت خود را مستقلا تامین کنید. او این را به صراحت گفت. اما من فکر می کنم روند کلی ایالات متحده اساساً مشابه آقای ترامپ است. دیگر نمی‌توان کاملاً به ایالات متحده تکیه کرد».

برای برخی، مانند سفیر کاتو، پاسخ این است که اتحاد ایالات متحده و ژاپن را تقویت کند - و ژاپن مسئولیت دفاع از کشور را بیشتر بر عهده بگیرد.

برای پروفسور شیمادا، این می تواند به این معنا باشد که روزی ژاپن مجبور خواهد شد بازدارنده هسته‌ای خود را توسعه دهد.

خانم موراکامی می گوید: «یکی از مواردی که من بارها از مقامات شنیدم این بود که ژاپن باید سلاح‌های دفاعی خود را تقویت کند. اما سال‌هاست که از این امر اجتناب شده است.»

اما رهبری ژاپن واقعاً باید این موضوع را به میز مذاکره بیاورد و به مردم نشان دهد. ما دیگر نمی‌توانیم در این دنیای جعلی زندگی کنیم.

وضعیت کنونی اوکراین واقعاً تکان دهنده است و من امیدوارم که رهبری و عموم مردم را وادار به تفکر واقعی کند.»

چه کسی فکرش را می‌کرد که روزی جنگ دوباره به اروپا بازگردد!؟